Rust en natuur komen prachtig samen in en rond de Sint-Aldegondiskerk in Mespelare. In deze deelgemeente wonen amper 500 mensen. De kerk, ooit een druk bedevaartsoord, is nu een oase van rust.
De kerk in Mespelare werd reeds in 1942 als monument geklasseerd. Ze herbergt een beiaard met 21 klokken. De heerlijkheidspaal voor de kerk werd opgericht in de tweede helft van de 18e eeuw door de Antwerpse familie Goubau.
Kom hier meer te weten over het klokkenspel van de Sint-Aldegondiskerk.
In 1607 stond Mespelare plots in het middelpunt van de belangstelling door de vondst van een uitzonderlijke schat van 800 tot 900 Romeinse aurei uit de periode 81 tot 193 na Christus. Na het verhuizen van de relieken van Sint-Aldegondis van Maubeuge naar Mespelare in 1634, groeide deze gemeente al snel uit tot een druk bezocht bedevaartsoord.
In 1745 werd de oorspronkelijke stenen torenspits door de bliksem getroffen en zwaar beschadigd. Men verving hem in 1756 door een houten spits, versierd met koperen bollen en een smeedijzeren torenkruis. Ook in de 18e eeuw werd de kerkinrichting uitgebreid met een orgel, glasramen, een dis, een doopvont, een preekstoel, een communiebank, twee biechtstoelen en een orgel.
In 1886 liet men de toren gedeeltelijk herstellen naar plannen van architect Edouard Bouwens.
Op de noordmuur werden muurschilderingen ontdekt van rond 1400. Op het stukje dat al vrijgelegd werd, staat een afbeelding van de H. Aldegonde met een gotische tekst erboven: "H. Aldegonde bid voor ons."
In het koor werd een 16e eeuwse damasttekening en ernaast een 17e eeuwse muurschildering gevonden waarop een balustrade afgebeeld wordt en een vaas met bloemen in de vorm van een granaatappel. In het koor is een mozaïekvloer blootgelegd van rond 1300. Op een vloertegel staat een afbeelding van een Duitse adelaar met wapenschild met Franse lelies en op een andere tegel een Vlaamse leeuw. Een combinatie die nog nooit eerder werd teruggevonden.
De combinatie van de muurschilderingen en de oude vloeren doet de archeologen besluiten dat de kerk van Mespelare een van de best bewaarde middeleeuwse kerken van Vlaanderen is.
De heerlijkheidspaal fungeerde waarschijnlijk niet zozeer als schandpaal, maar als een zichtbaar teken van de heerlijkheidsrechten van de familie Goubau, heren van Mespelare en Gijzegem.
De paal staat op een rond hardstenen voetstuk met twee treden. De slanke zuil van blauwe hardsteen samengehouden door een metalen verankering is bekroond door een bolvormig ornament met voor- en achteraan een cartouche met centraal het wapenschild van de familie Goubau en een ridderhelm als topstuk.
Het topstuk werd mogelijk tijdens de Franse revolutie van de paal verwijderd. Op het einde van de 19e eeuw kwam het terecht in het stedelijk museum. In 1940 werd de paal als monument geklasseerd en ter gelegenheid van de restauratie van 1961 werd het bekroningstuk teruggeschonken en opnieuw op zijn plaats gezet.
